30 Νοεμβρίου 2012 στις 12:19 π.μ.
Τετάρτη 31 Μαρτίου 2004 11:36Συνέντευξη με τον καθηγητή Ανθρωπολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, κ. Ν. Ξηροτύρη.
 |
| Η εξάπλωση των ινδοευρωπαϊκών ομάδων |
Ο όρος «Ινδοευρωπαίος» (αρχική μορφή Ινδογερμανός, αργότερα Αρ(ε)ιος) εμφανίζει μία αξιοζήλευτη Δαρβινικού τύπου διαχρονική προσαρμοστικότητα, τόσο στα διάφορα πεδία της επιστημονικής γνώσης, όσο και στα ιδεολογικά, πολιτικής υφής συστήματα.
Ιστορικά, ο αρχικός όρος «Ινδογερμανός» χρησιμοποιείται αποκλειστικά, και ορθά την εποχή εκείνη, στην Γλωσσολογία για να υποδηλώσει μία, γεωγραφικά εκτεταμένη, οικογένεια γλωσσών με κοινές ωστόσο ρίζες βασικών λέξεων. Ο καθαρά Γλωσσολογικός Προσδιορισμός, στα τέλη τού 19ου αιώνα και στις αρχές τού 20ου, υπό την επίδραση της γενικά τότε αποδεκτής θεωρίας της ομόκεντρης διάδοσης των πολιτιστικών στοιχείων, αποκτά νέο (και λανθασμένο) διεπιστημονικό περιεχόμενο και επεκτείνεται στις επιστήμες της Αρχαιολογίας και της Λαογραφίας.
Η παραμορφωτική αυτή διεπιστημονική διείσδυση ευνοείται από τον κυριαρχούντα Ευρωποκεντρισμό της Δύσης και συνταιριάζεται αρμονικά με τις κρατικές ιδεολογίες των αναδυομένων Κρατών-Εθνών και βεβαίως με την κοινά αποδεκτή πλέον ιδεολογία της αποικιοκρατίας και την επακόλουθη φαντασιακή ανωτερότητα τού Βόρειου (Προτεστάντη) Ευρωπαίου.
Το ιδεολογικό αυτό ρεύμα συνεπικουρείται και από την επέκταση της Δαρβινικής Εξελικτικής Θεωρίας στην ερμηνεία των κοινωνικών και πολιτισμικών διαδικασιών (Κοινωνικός Δαρβινισμός), παρά το γεγονός ότι ουδέποτε ο Δαρβίνος διανοήθηκε να επεκτείνει την θεωρία του στα πεδία αυτά.
Λογική συνέπεια όλων των παραπάνω υπήρξε η δημιουργία μιας (αρχικά) υποθετικής πληθυσμιακής ομάδος, των Ινδογερμανών, η οποία, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μετονομάζεται, ευγενέστερα, Ινδοευρωπαίοι. Είναι προφανές βέβαια ότι μία γλώσσα χρησιμοποιείται και μεταδίδεται από ανθρώπους πού την ομιλούν, μια γενικά αποδεκτή σήμερα πραγματικότητα.
Η παραμόρφωση της θεωρίας άρχισε όταν ένα καθαρά γλωσσολογικό ταξινομικό σύστημα επεκτάθηκε και σε πολιτισμικές και βιολογικές παραμέτρους, δημιουργώντας ένα σύνθετο και ανομοιογενές ταξινομικό οικοδόμημα, το οποίο δεν βασίζονταν σε επιστημονικές αποδείξεις, παρά μόνο σε «επιστημονικές» ή λογικές παραδοχές, έντονου ιδεολογικού υποβάθρου. για τις οποίες όμως .έλειπε κάθε είδους απόδειξη!
Αξίζει να σημειωθεί ότι η εθνικοσοσιαλιστική ιδεολογία εγκολπώνεται μια υπεραπλουστευμένη θεωρία τής Αρ(ε)ίας Φυλής (?) και την ιδιοποιείται τονίζοντας ακραία το Γερμανικό στοιχείο και, βάσει «αρχαιολογικών» δεδομένων (Kossina και επίγονοι), τοποθετεί την γενέτειρα της Φυλής στα γερμανόφωνα εδάφη.
το αξιοπερίεργο της όλης ιστορίας είναι το φαντασιακό αυτό ταξινομικό οικοδόμημα όχι μόνο έγινε ευρύτερα αποδεκτό, αλλά ακόμη και σήμερα, με κάποιους ιδεολογικούς αποχρωματισμούς, εξακολουθεί όχι μόνο να ισχύει και στην νέα χιλιετία (κυρίως στην γλωσσολογία), αλλά διδάσκεται (σε πρωτόγονη μορφή) και στην εκπαίδευση, ιδιαίτερα στην χώρα μας.
Το πλέον αξιοπερίεργο όμως είναι ότι ενώ στην Σοβιετική Ένωση από την δεκαετία τού 1930 πολιτικά ορθή θεωρείται κατ’ αντιδιαστολή η αυτόχθονη εξέλιξη των πληθυσμών και των πολιτισμών, από το 1965 όμως και μετά παρατηρούμε την αποδοχή της θεωρίας της Ινδοευρωπαϊκής πλέον Φυλής, με γενέτειρα την Ουκρανία και κύριο εκφραστή της την Λιθουανικής καταγωγής καθηγήτρια σε αμερικανικό Πανεπιστήμιο Marija Gimbutas, η οποία μάλιστα θα τιμηθεί για την θεωρία της και με το παράσημο Λένιν.
Πρέπει να τονισθεί ότι η Φυσική Ανθρωπολογία δεν ακολούθησε τον ιδεολογικό αυτόν παραλογισμό των δύο πλευρών, απεναντίας αντιτάχθηκε εξ αρχής στα έξω από κάθε επιστημονική λογική πληθυσμιακά, βιολογικά, δημογραφικά κλπ επιχειρήματά του.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι οι λεγόμενη Ινδοευρωπαϊκή ομοταξία γλωσσών δεν είναι παρά η φυσιολογική εξέλιξη των γλωσσών των παλαιολιθικών εποίκων της Ευρώπης. Επίσης η (άγνωστη ακόμη στην χώρα μας) σύγχρονη γλωσσολογική επιστήμη θεωρεί κοινή την καταγωγή όλων των γλωσσών τού πλανήτη μας (non Stratic Θεωρία), άποψη πού συνταιριάζει απόλυτα με τις σημερινές γνώσεις μάς για την εξέλιξη και μετανάστευση τού ανθρώπου.
Τι είδους πηγές υπάρχουν για την μετανάστευση των λαών κατά την Νεολιθική εποχή;
Καμία πηγή, αλλά πολλές θεωρίες. Η τελευταία τού C. Renfrew υποστηρίζει ότι οι Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες μεταδίδονται ομόκεντρα από την Μικρά Ασία με μεταναστεύσεις νεολιθικών πληθυσμών. Βεβαίως η γεωμορφολογία τού εδάφους και η δυνατότητες παραγωγής αγροτικών προϊόντων της περιοχής αυτής δεν ευνοούν μία τέτοιου μεγέθους δημογραφική έκρηξη των πληθυσμών της και βεβαίως τέτοιας εκτάσεως μεταναστεύσεις. οι εργασίες τού L. Cavalli-Sforza και συνεργατών και τού R. Sokal και συνεργατών για την μετανάστευση νεολιθικών πληθυσμών από την Εγγύς Ανατολή προς την Ευρώπη, σε συνδυασμό με τις ραδιοχρονολογήσεις των νεολιθικών οικισμών και την σημερινή κατανομή αιματολογικών δεικτών και γλωσσών, απετέλεσαν την βάση της θεωρίας τού C. Renfrew. Βεβαίως ο επιστημονικός αντίλογος στις παραπάνω θεωρίες είναι και εκτεταμένος και πειστικός, γιατί βασίζεται καθαρά σε μεθοδολογικά αντεπιχειρήματα. Η μελέτη δεικτών τού DNA ευρωπαϊκών πληθυσμών από τον B. Sykes έδειξε ότι η σημερινή ποικιλομορφία τους έχει τις ρίζες της στην παλαιολιθική εποχή, αν και οι 7 γενεαλογικές αλληλουχίες πού υποστηρίζει (οι 7 κόρες της Εύας) δεν φαίνεται με τις σημερινές γνώσεις μας να έχει σταθερό επιστημονικό έρεισμα.
Είναι δυνατόν ένας λαός να επέβαλε τη γλώσσα του σε τόσους άλλους; Μήπως υπήρξαν και άλλου είδους σχέσεις μέσα από τις οποίες εξαπλώθηκε η γλώσσα, για παράδειγμα το εμπόριο, η θρησκεία.
Βεβαίως. Ας μην ξεχνάμε την επιβολή της Ελληνικής, Ρωμαϊκής και Αγγλικής σε μεγάλες γεωγραφικές περιοχές και σε διαφορετικούς λαούς. Το εμπόριο και η θρησκεία μικρής εμβέλειας παράγοντες.
Ποιοι είναι οι λόγοι για τους οποίους άλλοι λαοί όπως οι Βάσκοι ή οι Ούγγροι δεν υιοθέτησαν την Ινδοευρωπαϊκή γλώσσα;
οι Ούγγροι, όπως και οι Φιλανδοί, μεταναστεύουν στην Ευρώπη περί τον Μεσαίωνα. οι Βάσκοι αποτελούν μία ιδιαίτερη περίπτωση πληθυσμού, όπου εκτός από την γλώσσα, και η γενετική τους δομή διαφέρει από τον περιβάλλοντα πληθυσμό. Φαίνεται ότι η γεωγραφική και πληθυσμιακή απομόνωση τους τουλάχιστον από την Νεολιθική εποχή διαμόρφωσε ιδιαιτερότητες, τις οποίες ακόμη δεν μπορούμε να ερμηνεύσουμε ικανοποιητικά.
Υπάρχει βασικός αντίλογος στη θεωρία της Μαρίγια Gimbutas;
Η θεωρία αυτή δεν ισχύει σήμερα, παρά τις διορθωτικές ερμηνευτικές τροποποιήσεις τις οποίες υπέστη (Πρώτο-Ινδοευρωπαίοι, τρία ή περισσότερα μεταναστευτικά κύματα κλπ). Βασικό μειονέκτημα της η αποδοχή τής διάκριτης πληθυσμιακής ομάδος (Άρειοι, Ινδοευρωπαίοι), παρά την μετακίνηση της γενέτειρας τους στην Ουκρανία, ο συλλήβδην χαρακτηρισμός ως Ινδοευρωπαϊκών διαφορετικών πολιτισμικών στοιχείων, η έλλειψη ανώτερων πολιτισμικών στοιχείων στην γενέτειρα, η αδυναμία δημογραφικής εκρήξεως στην γενέτειρα, η δίκην πολυπλόκου στρατηγικού σχεδίου μετανάστευση των Ινδοευρωπαϊκών πληθυσμών, η δημιουργούσα φραγμούς γεωμορφολογία τού εδάφους, η έλλειψη λογιστικής υποστηρίξεως στους μετακινουμένους όγκους πληθυσμών, η απουσία «Ινδοευρωπαϊκών» στοιχείων στο μεγαλύτερο γεωγραφικό τμήμα της Ευρώπης, η μη λογικά ερμηνεύσιμη βιολογική ποικιλομορφία των πληθυσμών, η έλλειψη πληθυσμιακών αλλαγών στους τοπικούς πληθυσμούς κατά και μετά την εμφάνιση των «Ινδοευρωπαίων», η αποδοχή κοινωνικής ανωτερότητας χωρίς στοιχεία και πολλά άλλα. Ειδικά στην Ελλάδα, οι «Ινδοευρωπαίοι» αποτελούν και σήμερα την κρατούσα ιδεολογία στην γλωσσολογία και στην αρχαιολογία. Αντίθετα οι έρευνές μας σε σκελετικό υλικό έδειξαν την ανυπαρξία οποιασδήποτε πληθυσμιακής αλλαγής κατά την εποχή τού Χαλκού, αλλά επιπλέον και στην Νεολιθική εποχή. Βεβαίως το υπάρχον υλικό μελέτης είναι περιορισμένο σε όγκο, αλλά ενδεικτικό μιας συνέχειας, την οποία είχαμε την ευκαιρία να την διαπιστώσουμε σε ανάλογο σκελετικό υλικό και στην Πορτογαλία. Ελπίζουμε ότι η έρευνα πού αρχίσαμε στην γενετική δομή (αρχαίο- ή παλαιο-DNA) των αρχαίων «ελληνικών» πληθυσμών» ίσως διαφωτίσει την βιολογική εξέλιξη των πληθυσμών τού γεωγραφικού όρου Ελλάς
Ποιος είναι ο ρόλος της Εθνολογίας-Ανθρωπολογίας στην επιστημονική ανάλυση του ζητήματος των Ινδοευρωπαίων;
Επειδή υπάρχει μία ηθελημένη παρανόηση των όρων αυτών, είναι σκόπιμο να τονισθεί ότι η Εθνολογία ασχολείται με τούς μη-Ευρωπαϊκούς πληθυσμούς, ως δε Ανθρωπολογία σε ακαδημαϊκό επίπεδο στην Ευρώπη θεωρείται η Βιολογική Ανθρωπολογία. στην Αμερική η Ανθρωπολογία περιλαμβάνει την Κοινωνική και Πολιτισμική Ανθρωπολογία, την Βιολογική Ανθρωπολογία, την Γλωσσολογική Ανθρωπολογία και την Αρχαιολογία. Μόνο η Βιολογική Ανθρωπολογία και η Αρχαιολογία μπορούν να διαφωτίσουν το πρόβλημα.
