Οι Βαλκανικοί πόλεμοι ήταν δύο πόλεμοι που έγιναν στα Βαλκάνια το 1912-1913 στους οποίους αρχικά η Βαλκανική Συμμαχία (Σερβία, Μαυροβούνιο, Ελλάδα και Βουλγαρία) επιτέθηκε και απέσπασε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία την Μακεδονία και το μεγαλύτερο μέρος της Θράκης, ενώ στη συνέχεια, μετά τις διαφωνίες μεταξύ των νικητών για τον τελικό διαμοιρασμό των εδαφών, ξέσπασε δεύτερος πόλεμος (αυτή τη φορά με τη συμμετοχή και της Ρουμανίας) από τον οποίο εξήλθε ηττημένη η Βουλγαρία, χάνοντας το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών που είχε αρχικά κατακτήσει.
Κατά τη διάρκεια της νύχτας της 19ης Ιουνίου 1913, 4 ελληνικές Μεραρχίες (II, III, IV, V) και η Ταξιαρχία Ιππικού κινήθηκαν για να καταλάβουν την πόλη του Κιλκίς. Η δύναμη των Βουλγαρικών φυλακίων που συνάντησαν πολέμησε πεισματικά. Μια σκληρή και αιματηρή μάχη διεξήχθη και οι ελληνικές δυνάμεις κατέλαβαν τη γη σπιθαμή με σπιθαμή.
Το 1ο Σύνταγμα Πεζικού έλαβε θέση στα υψώματα πέριξ του χωριού Μάντρες και το το 16ο Σύνταγμα Πεζικού ανατολικά της Πικρολήμνης . Καθώς πέρναγε η ημέρα η επίθεση γενικευόταν . Οι Μεραρχίες αντιμετώπησαν σοβαρές απώλειες, αλλά στο τέλος οι Βούλγαροι αναγκαστηκαν να υποχωρήσουν προς τη γραμμή Λειψύδριον-Ύψωμα Μαυρονέρι-Γυναικόκαστρο .Κατά τη διάρκεια της ημέρας που ακολούθησε οι Βούλγαροι υποχώρησαν, αλλά ο πόλεμος δεν είχε ακόμα τελειώσει.
Νωρίς το πρωί τις 20ης Ιουνίου 1913, τα Συντάγματα της V Μεραρχίας (16ο-22ο-23ο) μετά από μια σκληρή και αιματηρή μάχη κατέλαβαν το σιδηροδρομικό σταθμό Κρυστώνης, το νότιο τμήμα του χωριού και τα γύρω υψώματα. Ωστόσο, παρά τις γενναίες προσπάθειες δεν μπορούσαν να προχωρήσουν προς το Κιλκίς λόγω του συνεχούς βομβαρδισμού του εδάφους απο τα Βουλγαρικά πυροβόλα.Η IV Μεραρχία πολέμησε με θάρρος και μέχρι το μεσημέρι κατέλαβε το ανατολικά υψώματα του χωριού Κρυστώνη και ήρθε σε επαφή με την κύρια γραμμή άμυνας του εχθρού. Οι απώλειες ήταν τεράστιες. Η ΙΙ Μεραρχία βάδισε υπό το πύρ του βουλγαρικού πυροβολικού, κατέβαλε τον εχθρό και κατέλαβε τα ανατολικά υψώματα πέριξ του χωριού Ποταμιά. Η ΙΙΙ Μεραρχία, μετά από μια σκληρή μάχη, διέλυσε τις Βουλγαρικές γραμμές και κατέλαβε το Λεβεντοχώρι, τη Μεγάλη Βρύση και το χωριό Βαπτιστής.
Η Ταξιαρχία Ιππικού βάδισε προς τα χωριά Μεγ. Βρύση και Καστανιές , αλλά εξαιτίας της άφιξης ενισχύσεων του εχθρού(τμήματα της ΧΙ Μεραρχίας Πεζικού) αναγκάστηκε να υποχωρήσει με μεγάλες απώλειες. Παρά τις νίκες του Ελληνικού Στρατού, η πόλη του Κιλκίς ήταν ακόμα σε βουλγαρική χέρια. . Ωστόσο έπρεπε καταληφθεί πάση θυσία. Γεμάτος αγωνία, ο διοικητής του Ελληνικού Στρατού αποστέλει σε όλα τα τμήματα την ιστορική εντολή , η οποία έδειξε την αδάμαστη θέληση για την τελική νίκη.
"Αύριο, απαιτώ την πτώση του Κιλκίς".
Νωρίς το πρωί της 21ης Ιουνίου 1913, στις 03:30 η επίθεση στο Κιλκίς ξεκινά. Τα ηρωικά Συντάγματα της ΙΙης Μεραρχίας (1 ο και 7 ο) προελαύνουν εναντίον των Βουλγάρων. Εντός 15 λεπτών προσεγγίζουν την πρώτη γραμμή άμυνας του εχθρού.
Δεδομένου ότι τα βουλγαρικά στρατεύματα άρχισαν τις εχθροπραξίες στην ύπαιθρο εναντίον τους Ελληνικού Στρατού, έχω την τιμή να σας ζητήσω να αποχωρήσετε από την πόλη της Θεσσαλονίκης εντός μιας ώρας μετά την παράδοση αυτού του μηνύματος.
Τα όπλα των ανδρών σας πρέπει να παραδοθούν στους αξιωματικούς μας, ενώ οι δικοί σας αξιωματικοί μπορούν να διατηρήσουν τους ξίφη τους. Ένα τρένο θα μεταφέρει εσάς και τους άνδρες σας στο μέτωπο και θα ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα που θα τους επιτρέψουν να περάσουν με ασφάλεια στην πρώτη γραμμή. Μετά το πέρας της προθεσμίας αυτής, με μεγάλη θλίψη, τα στρατεύματα σας θα θεωρηθούν εχθρικά.
Θεσσαλονίκη,
17 Ιουν 1913 "
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι Βούλγαροι αρνήθηκαν το τελεσίγραφο και από το απόγευματης 17ης Ιουνίου, δέχθηκαν επίθεση από την ελληνική ΙΙ Μεραρχία & τους Κρήτες της Κρητικής Χωροφυλακής και αναγκάστηκαν να παραδοθούν.
Την 18η Ιουνίου, ο ελληνικός στρατός κινήθηκε εναντίον των Βουλγάρων επι της γραμμής Κιλκίς-Λαχανά της οποία ο Ιβανόφ είχε ενισχύσει σημαντικά τους τελευταίους 9 μήνες.
Η περιοχή προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα, αφού το πεδίο είναι εντελώς ανοικτό και προσφέρει τέλεια παρατήρηση και τομείς πυρός. Κρατώντας αυτή τη γραμμή, οι Βούλγαροι, ήταν σε θέση να εξασφαλίσουν τις Σέρρες ,το Σιδηρόκαστρο , Δοιράνη και καθώς και να ελέγχουν τις γέφυρες του ποταμού Στρυμόνα, γεογονός σημαντικό για τον περαιτέρω ανεφοδιασμό, ενώ παράλληλα εξασφάλιζαν την απόσυρσή τους σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Οι Βούλγαροι ανέπτυξαν 32 τάγματα Πεζικού, 1 Συνταγμα Ιππικού και 62 πυροβόλα (ΙΙΙ Μεραρχία Πεζικού Division, 1/Χ Ταξιαρχία Πεζικού, 2 Ανεξάρτητες Ταξιαρχίες Πεζικού, ΧΙ Ταξιαρχία Πεζικού ως εφεδρεία, 5 Τάγμα Συνόριοφυλακής, 10ο Τάγμα Συνόριοφυλακής, 10ο Σύνταγμα Ιππικού). Στρατάρχης ήταν Στρατηγός Ιβάνοφ.
Οι συνολικές δυνάμεις του Ελληνικού Στρατού ήταν 73 τάγματα Πεζικού, 33 τάγματα Πυροβολικόυ , 9 τάγματα Ορεινού Πυροβολικού, 8 Μοίρες Ιππικού (Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, IV, V, VI, VII, X Μεραρχίες Πεζικού, Ταξιαρχία Ιππικού). Επικεφαλής των ανωτέρω δυνάμεων ήταν ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος
Η επική εξόρμηση του Ελληνικού
στρατού στον Β΄ Βαλκανικό πόλεμο και οι αιματηρές μάχες του Κιλκίς - Λαχανά (19
- 21 Ιουνίου 1913)
Μετά την απροειδοποίητη επίθεση του Βουλγαρικού Στρατού την νύχτα της
16-17ης Ιουνίου 1913 χωρίς να έχει προηγηθεί κήρυξη πολέμου , κατελήφθει η
Γευγελή ,αποκόπτοντας την επικοινωνία μεταξύ Ελληνικού και Σερβικού Στρατού.
Οι Βούλγαροι στρατηγοί φαίνονταν σίγουροι για τη νίκη γεγονός που έκανε τον
Βούλγαρο Στρατηγό Σαρόφ να κομπάζει : ¨Η Θεσσαλονίκη θα καταληφθεί σε 9
ώρες και το Βελιγράδι σε 5 ημέρες. Οι Έλληνες έχουν ένα στρατό πλασιέ και
εμπόρων και οι Σέρβοι ηττήθηκαν κατα κράτος το 1885". Τα 2
βουλγαρικά τάγματα στη Θεσσαλονίκη περίμεναν να ενωθούν με τους συντρόφους
τους εντός μιας ημέρας.
Ο Υποστράτηγος Καλλάρης , διοικητής της ΙΙ Μεραρχίας του Ελληνικού Στρατού ,απέστειλε στον διοικητή των Βουλγαρικών δυνάμεων που βρίσκονταν εντός της πόλης της Θεσσαλονίκης το ακόλουθο μήνυμα :
Ο Υποστράτηγος Καλλάρης , διοικητής της ΙΙ Μεραρχίας του Ελληνικού Στρατού ,απέστειλε στον διοικητή των Βουλγαρικών δυνάμεων που βρίσκονταν εντός της πόλης της Θεσσαλονίκης το ακόλουθο μήνυμα :
"Αξιότιμε κ Διοικητά
Κατά τη διάρκεια της νύχτας της 19ης Ιουνίου 1913, 4 ελληνικές Μεραρχίες (II, III, IV, V) και η Ταξιαρχία Ιππικού κινήθηκαν για να καταλάβουν την πόλη του Κιλκίς. Η δύναμη των Βουλγαρικών φυλακίων που συνάντησαν πολέμησε πεισματικά. Μια σκληρή και αιματηρή μάχη διεξήχθη και οι ελληνικές δυνάμεις κατέλαβαν τη γη σπιθαμή με σπιθαμή.
Το 1ο Σύνταγμα Πεζικού έλαβε θέση στα υψώματα πέριξ του χωριού Μάντρες και το το 16ο Σύνταγμα Πεζικού ανατολικά της Πικρολήμνης . Καθώς πέρναγε η ημέρα η επίθεση γενικευόταν . Οι Μεραρχίες αντιμετώπησαν σοβαρές απώλειες, αλλά στο τέλος οι Βούλγαροι αναγκαστηκαν να υποχωρήσουν προς τη γραμμή Λειψύδριον-Ύψωμα Μαυρονέρι-Γυναικόκαστρο .Κατά τη διάρκεια της ημέρας που ακολούθησε οι Βούλγαροι υποχώρησαν, αλλά ο πόλεμος δεν είχε ακόμα τελειώσει.
Νωρίς το πρωί τις 20ης Ιουνίου 1913, τα Συντάγματα της V Μεραρχίας (16ο-22ο-23ο) μετά από μια σκληρή και αιματηρή μάχη κατέλαβαν το σιδηροδρομικό σταθμό Κρυστώνης, το νότιο τμήμα του χωριού και τα γύρω υψώματα. Ωστόσο, παρά τις γενναίες προσπάθειες δεν μπορούσαν να προχωρήσουν προς το Κιλκίς λόγω του συνεχούς βομβαρδισμού του εδάφους απο τα Βουλγαρικά πυροβόλα.Η IV Μεραρχία πολέμησε με θάρρος και μέχρι το μεσημέρι κατέλαβε το ανατολικά υψώματα του χωριού Κρυστώνη και ήρθε σε επαφή με την κύρια γραμμή άμυνας του εχθρού. Οι απώλειες ήταν τεράστιες. Η ΙΙ Μεραρχία βάδισε υπό το πύρ του βουλγαρικού πυροβολικού, κατέβαλε τον εχθρό και κατέλαβε τα ανατολικά υψώματα πέριξ του χωριού Ποταμιά. Η ΙΙΙ Μεραρχία, μετά από μια σκληρή μάχη, διέλυσε τις Βουλγαρικές γραμμές και κατέλαβε το Λεβεντοχώρι, τη Μεγάλη Βρύση και το χωριό Βαπτιστής.
Η Ταξιαρχία Ιππικού βάδισε προς τα χωριά Μεγ. Βρύση και Καστανιές , αλλά εξαιτίας της άφιξης ενισχύσεων του εχθρού(τμήματα της ΧΙ Μεραρχίας Πεζικού) αναγκάστηκε να υποχωρήσει με μεγάλες απώλειες. Παρά τις νίκες του Ελληνικού Στρατού, η πόλη του Κιλκίς ήταν ακόμα σε βουλγαρική χέρια. . Ωστόσο έπρεπε καταληφθεί πάση θυσία. Γεμάτος αγωνία, ο διοικητής του Ελληνικού Στρατού αποστέλει σε όλα τα τμήματα την ιστορική εντολή , η οποία έδειξε την αδάμαστη θέληση για την τελική νίκη.
"Αύριο, απαιτώ την πτώση του Κιλκίς".
Νωρίς το πρωί της 21ης Ιουνίου 1913, στις 03:30 η επίθεση στο Κιλκίς ξεκινά. Τα ηρωικά Συντάγματα της ΙΙης Μεραρχίας (1 ο και 7 ο) προελαύνουν εναντίον των Βουλγάρων. Εντός 15 λεπτών προσεγγίζουν την πρώτη γραμμή άμυνας του εχθρού.
Δεδομένου ότι τα βουλγαρικά στρατεύματα άρχισαν τις εχθροπραξίες στην ύπαιθρο εναντίον τους Ελληνικού Στρατού, έχω την τιμή να σας ζητήσω να αποχωρήσετε από την πόλη της Θεσσαλονίκης εντός μιας ώρας μετά την παράδοση αυτού του μηνύματος.
Τα όπλα των ανδρών σας πρέπει να παραδοθούν στους αξιωματικούς μας, ενώ οι δικοί σας αξιωματικοί μπορούν να διατηρήσουν τους ξίφη τους. Ένα τρένο θα μεταφέρει εσάς και τους άνδρες σας στο μέτωπο και θα ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα που θα τους επιτρέψουν να περάσουν με ασφάλεια στην πρώτη γραμμή. Μετά το πέρας της προθεσμίας αυτής, με μεγάλη θλίψη, τα στρατεύματα σας θα θεωρηθούν εχθρικά.
Θεσσαλονίκη,
17 Ιουν 1913 "
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι Βούλγαροι αρνήθηκαν το τελεσίγραφο και από το απόγευματης 17ης Ιουνίου, δέχθηκαν επίθεση από την ελληνική ΙΙ Μεραρχία & τους Κρήτες της Κρητικής Χωροφυλακής και αναγκάστηκαν να παραδοθούν.
Την 18η Ιουνίου, ο ελληνικός στρατός κινήθηκε εναντίον των Βουλγάρων επι της γραμμής Κιλκίς-Λαχανά της οποία ο Ιβανόφ είχε ενισχύσει σημαντικά τους τελευταίους 9 μήνες.
Η περιοχή προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα, αφού το πεδίο είναι εντελώς ανοικτό και προσφέρει τέλεια παρατήρηση και τομείς πυρός. Κρατώντας αυτή τη γραμμή, οι Βούλγαροι, ήταν σε θέση να εξασφαλίσουν τις Σέρρες ,το Σιδηρόκαστρο , Δοιράνη και καθώς και να ελέγχουν τις γέφυρες του ποταμού Στρυμόνα, γεογονός σημαντικό για τον περαιτέρω ανεφοδιασμό, ενώ παράλληλα εξασφάλιζαν την απόσυρσή τους σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Οι Βούλγαροι ανέπτυξαν 32 τάγματα Πεζικού, 1 Συνταγμα Ιππικού και 62 πυροβόλα (ΙΙΙ Μεραρχία Πεζικού Division, 1/Χ Ταξιαρχία Πεζικού, 2 Ανεξάρτητες Ταξιαρχίες Πεζικού, ΧΙ Ταξιαρχία Πεζικού ως εφεδρεία, 5 Τάγμα Συνόριοφυλακής, 10ο Τάγμα Συνόριοφυλακής, 10ο Σύνταγμα Ιππικού). Στρατάρχης ήταν Στρατηγός Ιβάνοφ.
Οι συνολικές δυνάμεις του Ελληνικού Στρατού ήταν 73 τάγματα Πεζικού, 33 τάγματα Πυροβολικόυ , 9 τάγματα Ορεινού Πυροβολικού, 8 Μοίρες Ιππικού (Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, IV, V, VI, VII, X Μεραρχίες Πεζικού, Ταξιαρχία Ιππικού). Επικεφαλής των ανωτέρω δυνάμεων ήταν ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος
(Ανδρες του 5 ου Τάγματος του 1 ου
Συντάγματος, προχωρούν εναντίον των Βουλγαρικών χαρακωμάτων .Κατά την διάρκεια
της μάχης, την ο 2ος Λόχος, χάνει τον διοικητή του (Παπασπύρου) και τα & 2
/ 3 της δύναμης του)
Οι Βούλγαροι πυροβόλούν εναντίον των προελαύνοντων Ελλήνων . Στη 04:10 το
πρωί η αμυντική γραμμή του εχθρού καταλαμβάνεται μετά από μια σκληρή μάχη..
Πίσω από την πρώτη γραμμή, ωστόσο, ήταν η δεύτερη εχθρική αμυντική γραμμή,
εναντίον της οποίας επιτέθηκαν τα ελληνικά στρατεύματα. Στη 05:00 το πρωί, η
δεύτερη γραμμή κατελήφθει και οι ελληνικές δυνάμεις προχώρησαν προς την τρίτη
και σημαντικότερη αμυντική γραμμή. Μια άνιση μάχη διεξάγεται. Οι Έλληνες
προχωρούν υπο το καταιγιστικό πύρ.Οι Βούλγαροι υπερασπίζουν τις θέσεις τους με
πείσμα.
Το 3 ο Σύνταγμα ρίχνεται στην μάχη ,υπο τις συνεχής ισχυρές αντεπιθέσεις των Βουλγάρων. Τα Συντάγματα συνεχώς κερδίζουν έδαφος, καταλαμβάνοντας και την 3η γραμμή άμυνας απωθώντας τους Βουλγάρους. Οι άλλες Μεραρχίες (IV, V και III) αναπτύσονται γύρω από το Κιλκίς και συνέχιζουν την μάχη εναντίων των Βουλγάρων απο τις πρώτες πρωινές ώρες . Στις 11:00 το Κιλκίς καταλαμβάνεται και στις 11:15 και η ελληνική σημαία κυματίζει υπερήφανη στο ύψωμα του Αγ.Γεωργίου Οι Βούλγαροι αποσύρονται απο όλο το μήκος του μετώπου.
- Ο διάσημος Γάλλος Στρατηγός Debeney, (Διοικητής της γαλλικής Première Armée-1ης Στρατιάς -στος 1ο ΠΠ), όταν το 1913 επισκέφθηκε το πεδίο της μάχης Κιλκίς-Λαχανά, δήλωσε έκπληκτος απο την ανάπτυξη των 8 Ελληνικών Μεραρχιών σε ένα τόσο μικρό πεδίο χωρίς εφεδρείες και χωρίς την δυνατότητα εκτέλεσης οποιουδήποτε τακτικού ελιγμού
Δήλωσε: "Αυτή η τακτική δεν ήταν ούτε γαλλική, γερμανική ... ήταν απλά ελληνική".
Το 3 ο Σύνταγμα ρίχνεται στην μάχη ,υπο τις συνεχής ισχυρές αντεπιθέσεις των Βουλγάρων. Τα Συντάγματα συνεχώς κερδίζουν έδαφος, καταλαμβάνοντας και την 3η γραμμή άμυνας απωθώντας τους Βουλγάρους. Οι άλλες Μεραρχίες (IV, V και III) αναπτύσονται γύρω από το Κιλκίς και συνέχιζουν την μάχη εναντίων των Βουλγάρων απο τις πρώτες πρωινές ώρες . Στις 11:00 το Κιλκίς καταλαμβάνεται και στις 11:15 και η ελληνική σημαία κυματίζει υπερήφανη στο ύψωμα του Αγ.Γεωργίου Οι Βούλγαροι αποσύρονται απο όλο το μήκος του μετώπου.
- Ο διάσημος Γάλλος Στρατηγός Debeney, (Διοικητής της γαλλικής Première Armée-1ης Στρατιάς -στος 1ο ΠΠ), όταν το 1913 επισκέφθηκε το πεδίο της μάχης Κιλκίς-Λαχανά, δήλωσε έκπληκτος απο την ανάπτυξη των 8 Ελληνικών Μεραρχιών σε ένα τόσο μικρό πεδίο χωρίς εφεδρείες και χωρίς την δυνατότητα εκτέλεσης οποιουδήποτε τακτικού ελιγμού
Δήλωσε: "Αυτή η τακτική δεν ήταν ούτε γαλλική, γερμανική ... ήταν απλά ελληνική".
Ο Στρατηγός Ivanov, Γενικός Στρατάρχης των βουλγαρικών δυνάμεων,
γράφει στα απομνημονεύματά του: "Ήμασταν σε θέση να αντισταθούμε
για τόσο καιρό, γιατί ο εχθρός ήταν αδέξιος, δεν μπορούσαν να εκτιμήσουν πόσο
σοβαρή ήταν η κατάσταση, δεν μπορούσαν να αξιοποιήσουν τις αδυναμίες μας ....
Νόμιζα ότι είχα προβλέψει τα πάντα, ότι είχα μαντέψει τα πάντα, τα πάντα, εκτός
απο την ελληνική τρέλα " .
Η τριήμερη μάχη του Κιλκίς είχε τελειώσει. Η νίκη αποδείχτηκε σημαντική και προδίκασε το αποτέλεσμα του 2 ου Βαλκανικού Πολέμου. Από το Κιλκίς, ο Ελληνικός Στρατός βάδισε προς την Δοϊράνη, Κερκίνη, Στρούμνιτσα, Ντελί Ρισάρ και τα στενά της Κρέσσνας. Η νίκη ήταν πολύ μεγάλη, το ίδιο όμως και οι απώλειες: 8652 άνδρες νεκροί και τραυματίες (37 αξιωματικοί νεκροί, 85 τραυματίες). Δεν υπάρχουν επίσημα αρχεία για τις βουλγαρικές απώλειες. Οι Βούλγαροι αιχμάλωτοι πολέμου ανήλθαν σε 2.500 άνδρες.
Πηγή
http://www.enkripto.com/2008/06/h.html
Η τριήμερη μάχη του Κιλκίς είχε τελειώσει. Η νίκη αποδείχτηκε σημαντική και προδίκασε το αποτέλεσμα του 2 ου Βαλκανικού Πολέμου. Από το Κιλκίς, ο Ελληνικός Στρατός βάδισε προς την Δοϊράνη, Κερκίνη, Στρούμνιτσα, Ντελί Ρισάρ και τα στενά της Κρέσσνας. Η νίκη ήταν πολύ μεγάλη, το ίδιο όμως και οι απώλειες: 8652 άνδρες νεκροί και τραυματίες (37 αξιωματικοί νεκροί, 85 τραυματίες). Δεν υπάρχουν επίσημα αρχεία για τις βουλγαρικές απώλειες. Οι Βούλγαροι αιχμάλωτοι πολέμου ανήλθαν σε 2.500 άνδρες.
Πηγή
http://www.enkripto.com/2008/06/h.html
http://www.istorikathemata.com/2012/07/19-21.html
